Πιπίλλα με βελονόκομπο. Ξεχωριστή θέση μεταξύ των κυπριακών χειροτεχνημάτων αποτελεί η δαντέλα με κόμπους, η λεγόμενη «πιπίλλα».
Είναι μια πλούσια καλλιτεχνική έκφραση, που γίνεται αποκλειστικά με κλωστή με τη χρήση βελόνας. Μεταφέρεται «κατά παράδοση» από μητέρα σε κόρη μέχρι τις μέρες μας. Προσομοιάζει με την παμπάλαια τεχνική του κεκρυφάλου, που εντοπίστηκε κατά τον 5ο αιώνα στην ανατολική Μεσόγειο. Ο τρόπος κατασκευής των κόμπων παρατηρήθηκε από πολύ παλιά όπου φαίνεται ότι οι πρόγονοι μας χρησιμοποίησαν τον κόμπο για καθαρά λειτουργικούς σκοπούς. Με το είδος αυτό γινόταν η πλέξη των δικτύων.
Πότε όμως πρωτοεμφανίστηκε το είδος αυτό της κεντητικής διακόσμησης στην Κύπρο, δεν είναι γνωστό. Μέχρι σήμερα δεν έχει ειδικά διερευνηθεί από μελετητές. Οι ιστορικοί παραμέριζαν στοιχεία τα οποία αφορούσαν το είδος αυτό της έρευνας, ως θέμα εξειδικευμένου ενδιαφέροντος. Η Ελληνίδα ερευνήτρια Τατιάνα Γιανναρά αναφέρει ότι οι ξένοι μελετητές αγνοούν τον ελληνικό όσο και τον μεσογειακό τύπο της δαντέλας. Ωστόσο, επισημαίνουν τη βυζαντινή καταγωγή της και τη μεταφορά της στη δύση από τους σταυροφόρους. Με την εξέλιξη αυτή επισημαίνεται ότι Έλληνες τεχνίτες, ράφτες και χρυσοκεντητές δημιουργούν στη Ευρώπη εμπορικούς οίκους με εξαγωγικά κέντρα την Κωνσταντινούπολη και την Κύπρο. Φαίνεται ότι ο συντηρητικός χαρακτήρας των κατοίκων της Κύπρου και οι δύσκολες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες δεν επέτρεψαν την περαιτέρω επιρροή των δυτικών προτύπων ώστε να συνεχιστεί η αίγλη που γνώρισε η δαντέλα στη Δύση.
Οι κύριοι κόμποι που χρησιμοποιούνται είναι ο βελονόκομπος, το φεστόνι, οι ριχτές βελονιές, οι θηλιές σε διάφορους συνδυασμούς. Το ταλέντο, η δεξιοτεχνία, η προσωπικότητα, το γούστο και η συνεχής εξάσκηση αντανακλώνται στην εργασία του κατασκευαστή. Χρησιμοποιώντας σαν πρώτη ύλη τη βαμβακερή, λινή ή μεταξωτή κλωστή δημιουργούνται με τα χέρια και τη χρήση της βελόνας ποικιλόμορφα μοτίβα κυρίως γεωμετρικά και ανθεμωτά. Αυτά προσομοιάζουν με την τεχνοτροπία της δαντέλας που αναπτύχθηκε στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, στην Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Κρήτη, Ρόδο, ΄Ιο, Ψαρά, Σάμο και Σκύρο. Στην Κύπρο, κέντρα παραγωγής ήταν η Λευκωσία, ΄Ομοδος, Κοιλάνι και οι κατεχόμενες κοινότητες Καραβά και Λαπήθου. Με αυτήν στόλιζαν τις άκρες των ενδυμασιών τους, τα πουκάμισά τους, τους κεφαλόδεσμους ως και είδη ρουχισμού.
Σήμερα κυπριακά είδη δαντέλας με κόμπους εμπλουτίζουν τις συλλογές σε διάφορα μουσεία της Κύπρου και το εξωτερικό. Ξεχωριστά κομμάτια παρουσιάζονται στο Victoria and Albert Museum του Λονδίνου. Γραπτές πηγές αναφέρουν ότι αυτές γινόντουσαν και για σκοπούς μεταπώλησης στην Κύπρο και το εξωτερικό. Ο Γ.Σ. Φραγκούδης αναφέρει ότι Κύπριοι παραγωγοί και έμποροι συμμετείχαν σε κυπριακή έκθεση στην Αθήνα με αξιόλογα είδη. Ο ίδιος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «η με βελόνι λεπτεπίλεπτη μεταξωτή πιπίλλα εθριάμβευσεν» και θεωρήθηκε «το στέμμα της όλης γυναικείας εργασίας».
Η Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού μετά από ενδελεχή έρευνα στην κοινότητα Ομόδους, εντοπίζει, μελετά και καταγράφει τις τεχνικές. Τα πρότυπα δείγματα εκτίθενται στο μικρό Κέντρο Διάσωσης της Παραδοσιακής Δαντέλας για σκοπούς προβολής. Μέσα από τα έργα των χεριών των γυναικών του Ομόδους μεταφέρεται άγραφα μία παράδοση που ο ορθόδοξος ελληνισμός του Βυζαντίου μετέφερε σε πολλούς πολιτισμούς και διασώζεται μέχρι τις μέρες μας.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|