ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ
 

Γενική Χειροτεχνία

Σκαλιστά κολότζια


Η διακόσμηση της ξερής κολοκύθας είναι μια πολύ παλιά τέχνη. Στην Κύπρο οι κολοκύθες ονομάζονται «κολόκια» ή «κολότζια». Αυτά είναι ένα είδος το οποίο καλλιεργείται σε διάφορους τόπους στη Κύπρο. Μεγαλώνει σε διάφορα σχήματα και μεγέθη και διακοσμείται με διάφορα χαρακτά σχέδια. Σαν είδος λαϊκής τέχνης το σκάλισμα του «κολοτζιού» είναι παλαιά τέχνη που χρειάζεται σταθερό χέρι και υπομονή.

Τα «κολότζια» αφήνονται πρώτα να στεγνώσουν καλά. Όταν αλλάξουν χρώμα και από πράσινο γίνουν κιτρινοκαφέ τότε είναι έτοιμα για χρήση. Ο λεπτός φλοιός ή φλούδα αφαιρείται με το ξύσιμο. Αυτό είναι απαραίτητο επειδή αυτός ο φλοιός μπορεί να αναπτύξει μύκητες, που θα γεμίσουν το κολότζι μαύρες κηλίδες που θα το ασκημίσουν. Αν η χρήση του κολοτζιού είναι για κρασί, το πάνω μέρος κόβεται και αρχίζει η διαδικασία του καθαρισμού. Για να φύγουν οι σπόροι, κομμάτια από γυαλί ή αγκαθωτές πέτρες τοποθετούνται μέσα και κουνιέται η κολοκύθα δυνατά έως ότου όλοι οι σπόροι και το περισσό δέρμα της κολοκύθας αφαιρεθούν. Μετά για να γίνει ομαλή η εσωτερική επιφάνεια χύνεται μέσα ζεστή πίσσα από τα πεύκα , ανακατεύεται για να πιάσει όλη η επιφάνεια και μετά χύνεται έξω το περίσσευμα. Με αυτόν τον τρόπο επικαλύπτεται όλη η εσωτερική επιφάνεια του κολοτζιού και δεν είναι πλέον πορώδες. Το «κολότζι» είναι τώρα έτοιμο για να διακοσμηθεί. Ο παραδοσιακός τρόπος διακόσμησης γίνεται με το μαχαίρι. Παλαιότερα χρησιμοποιούσαν λεπτή βελόνα ή καρφί. Τα σχέδια ποικίλουν από απλά γεωμετρικά , σε σχέδια από τη καθημερινή ζωή του τόπου ή ακόμα και ήρωες του 1821. Ένα μείγμα από στάχτη και λάδι, η λεγόμενη « λαδόμουζι» απλώνεται στη συνέχεια σε όλη την επιφάνεια, ούτως ώστε, όπου υπάρχει χάραξη να πιάσει χρώμα. Μετά σκουπίζεται καλά και είναι έτοιμο.

Για εκατοντάδες χρόνια το «κολότζι» καθαρισμένο και ετοιμασμένο με αυτόν τον τρόπο ήταν ένα χρήσιμο αντικείμενο για ποτό. Ο γεωργός και ο βοσκός το γέμιζαν με νερό και το μετέφεραν μέσα στη βούρκα τους για τις ανάγκες της ημέρας. Μερικές φορές το πάνω μισό μέρος, που μπορεί να ήταν και ακανόνιστο, αφαιρείτο και αυτό γέμιζε με ελιές για να μεταφερθούν από τον γεωργό, τον βοσκό, τον αγρότη στη δουλειά του. Το κολότζι αυτό ήταν γνωστό σαν «κολοκολιός».

Στις γιορτές το σκαλιστό κολότζι αποτελούσε ένα ωραιότατο φλασκί για το κρασί και στο γάμο, ένα ειδικό κουλούρι με σουσάμι το οποίο είχε τρύπα στη μέση τοποθετείτο πάνω στο κολότζι αφού περνούσε πάνω από το λαιμό του. Μια άλλη χρήση του κολοτζιού ήταν για αποθήκευση μαχαιροπήρουνων αφού πρώτα αφαιρείτο ένα τρίγωνο παραθυράκι στο πλευρό του. Από τα κολότζια των οποίων οι κορμοί γύριζαν προς τα πίσω προς τη βάση, αφαιρείτο ένα κομμάτι από το πλευρό και αφού καθαριζόταν καλά χρησιμοποιείτο την ημέρα της μπουγάδας. Τα ρούχα ραντίζονταν πρώτα με αλυσίβα (στάχτη και νερό), μετά τα χτυπούσαν με ένα επίπεδο σανίδι τη «φαούτα» για να φύγει η βρομιά, και τέλος έγερναν νερό με το κολότζι από πάνω. Το ίδιο κολότζι χρησιμοποιείτο και για να γέρνουν νερό πάνω τους όταν έκαναν μπάνιο, πριν να εμφανιστούν τα ντους. Τα μικρά κολότζια ήταν ιδανικά για τη μεταφορά του πυρίτη από τους κυνηγούς, και για αυτό το λόγο ήταν γνωστά ως τα « κολότζια του πυρίτη». Σήμερα χρησιμοποιούνται όχι μόνο σαν λειτουργικά αντικείμενα αλλά και σαν διακοσμητικά.









Back To Top